BUDAPEŞTE’DE İZ BIRAKANLAR…

Görülesi, gezilesi ve sevilesi güzel şehir. En az üç gün geçirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Bir daha ki ziyaretim için kendime böyle bir not aldım.

Orta Avrupa’da kurulan Macar Krallığı’nın ilk hanedanlığı Arpadlar, Osmanlılar, Habsburg veya Avusturya hanedanı olarak bilinen Habsburglar yönetiminde şehir yıkılıp yeniden yapılanmış.

Kanuni zamanında kiliseler camilere dönüştürülmüş, hamamlar yapılmıştır. Bu yüzden Török (türk) kebapçıları ve Osmanlı’dan kalma hamamları da görebilirsiniz.

Tuna nehrinin sağ ve sol tarafına dağılmış olan bu güzel kent iki bölgeden oluşur. Budin bölgesi sakin, borak ve gotik mimariye sahiptir. Peşte ise hareketli, konaklama için tavsiye edilir. 1873 tarihinde iki bölge birleşmiştir. Dünya savaşları esnasında büyük kayıplar vermiş ve çok yıpranmıştır. 1989’ a gelindiğinde Macaristan yönetimi alınmasıyla şehir başkent olarak mimari dokusunu korumaya başlamıştır.

Budapeşte para birimi Forint’dir. Change Office yazan döviz bürolarından Euro ya da Türk parası karşılığı değişim yapmak basit. Şehir içinde yapılacak aktiviteler ile ilgili fiyatlar anlatılanın aksine ucuz değil, hatta merkez tarafı daha da pahalıdır.

Budapeşte’de toplu taşıma sistemine entegre metro, tramvay, troleybüs, otobüs, banliyo, vapur, füniküler ve teleferik hatları yolcular için hizmet veriyor. Ayrıca şehir turları olan büyük otobüsleri var haritalarını da paylaşmak isterim. Yer altı demir yollarındaki en eski kurulum da; Londra birinci, Türkiye Karaköy ikinci ve de Budapeşte üçüncü sırada diyebilirim. Tramvaylara biletsiz binmeye çalışıp, görevliler tarafından tespit edilen kişilerin çok yüksek bir ceza ödemesi yaptığı da doğrudur.

Etli, patatesli, soğanlı ve sarımsaklı sulu yemeği gulaş, Langos (Pişi) ve Macar Sosisi (Kocaman bir sucuk) herkesin tavsiye ettiği tatlar arasında. Bir de Kuzey Güney dizisinde de geçen hamurdan yapılan Makara tatlısı. J Sarımsağa alerjim nedeniyle ben hakkımı tatlıdan yana kullandım. Oradaki Hard Rock Cafe’de güzel bir şekilde kızartma tabağı ve kokteyl içmekte tavsiyem olur.

Deák Ferenc Meydanı’ndan Kahramanlar Meydanı’na uzanan ağaçlı, geniş, güzeller güzeli bir cadde burası. Yol boyu güzel binalar, mağazalar, barlar, cafeler ve restoranlar size eşlik eder.

Resmi törenler ve kutlamalar bu meydanda yapılır.  Meydanın ortasındaki 36 metre yüksekliğindeki Milenyum Anıtı ve çevresindeki Sütunun altında Macaristan tarihinin liderlerine ait heykelleri yer alıyor. Alanın güney tarafında kalan “Güzel Sanatlar Müzesi”bulunmaktadır. Bir dahaki sefere araçla geçmek yerine Vajdahunyad Kalesi’ne kadar yürümeyi kendime not alıyorum.

Tepenin ismi Macarlara Hristiyanlığı yaymak üzere gelen Aziz Gelert’den gelir.  Halk, başlangıçta hristiyanlığı red eder. Kendisini içi çivi dolu olan bir fıçıya koyup, tepeden aşağıya doğru yuvarlayarak öldürür. Yıllar sonra Hristiyanlık kabul edilince bu kişinin heykelini tepeye koyup elindeki haç ile şehri kutsayacağına inanırlar.

Tepe de yer alan bir diğer yapı, 14 metre yüksekliğindeki Özgürlük Anıtı’dır. Anıt 1945 senesinde, ülkeyi Almanların elinden kurtaran Rus askerleri adına dikilmiştir

Gellert Tepesi’nde bir kaya kilisesi, ünlü Gellert Oteli, Osmanlı’dan Türk stili hamamlar arasındaki en tanınmış olan Rudas Hamamı da yer almaktadır.

Bu güzel nehri, gündüzü sonrasında, gece ışıklarında, hele de Buda Kalesine teleferik ile çıkıp tepelerden görmek şahane olur.  Bir de Tuna nehri kıyısında  Parlamento Binası’nın hemen önünde Türkiye asıllı Can Togay ve Gyula Pauer’in tasarladığı nehir kenarında saçılmış ayakkabıların anıtı tüyleri diken diken eden cinsten.

Yahudilerin kurşunlanarak öldürüldüğü ve ölüm sonrası çok değerli bulunan ayakkabılarına el konulduğu günlerin hikâyesini yansıtır.L Bu yüzden tepe manzarası dışında nehrin yamacından yürüyüş ve feribot gezisine katılmak da ayrıca anlamlıdır. Kendime bu konuda notlar aldım.

Balıkçılar Tabyasının ön girişindeki merdivenlerinden çıkıp sola döndüğünüzde karşınıza meydanın ortasında kocaman bir atlı heykeli çıkıyor. Bu heykel Macar Kralı St. Stephen’ı temsil eder.

Budapeşte’nin en güzel manzarasını barındıran Balıkçılar Burcu (Fisherman’s Bastion-Halászbástya) Matthias Kilisesi’nin arkasında yer alıyor. Burada 7 tane kule dikkatinizi çekecektir. Bu kuleler 7 Macar boyunu temsil ediyor.

Şehrin önemli bir sembolü haline gelen Zincir Köprüsünün aslan figürlerine ait ilginç bir hikâyesi var. Ben de internette dolaşan ve alıntı olarak verilen bu hikâyeyi paylaşmak isterim.

Köprü 2. Dünya Savaşı sonrasında yıkılmış ve 1849 yılında ünlü İngiliz mühendis William Tierney Clark tarafından eski görünümüne uygun bir şekilde tekrar yapılmıştır. Clark köprü bittiğinde bir hata bulan olursa, kendini bu köprüden atacağını söylemiş. Köprü çalışmasını çok itinalı ve titiz bir şekilde gerçekleştirmiş. Köprüyü bitirdiğinde ise hiçbir estetik ve mimari hatanın olmadığını iddia etmiş.

Açılış günü bir küçük kız çocuğu yüksek sesle ağlamaya başlamış. Çocuğa neden ağladığını soran kalabalık ise çocuktan ilginç bir cevap almış. Çocuk köprüde yer alan aslan figürlerinin dillerinin olmadığını söylemiş. Herkes bir bakmış ki küçük kız doğru söylüyordur. Aslanların gerçekten dili yoktur.

Bu sefer gözler iddialı bir söz veren Clark’a çevrilir. Herkes onun verdiği sözü yerine getirip getiremeyeceğini merak eder. Ünlü mühendis verdiği sözü tutar ve kendini Tuna Nehri’nin serin sularına bırakır. Tabi ki şöyle bir durum da var. Köprünün yüksekliği çok uzun olmadığı için Clark sıcak havada bir serinleyip sudan çıkar. Böylelikle sözünü de tutmuş olur:)

• Buda Kalesine akşam saatlerinde çıkmak ve şehri karanlık altında, ışıltıları ile seyretmek.
• Meşhur termal kaplıcalarına girmek. (Széchenyi Kaplıcası ilk durakJ)
• Parlamento Binası’nı yakından görmek
• Gerbaud Pastanesi, New York Cafe ve Andrassy’deki Alexandra Bookcafe’de kahve molası vermek.